Biologienieuwtjes
-
Manipuleren of Liefhebben onze katten
In Rome eindigde mijn tramlijn 8, die ik richting de Uni nam, op Largo de Torre Argentina. Een groot opgegraven tempelcomplex. Dit werd nu gebruikt als opvangplek voor katten. Ik hielp er af en toe, en als je wel eens kattenkalenders uit Rome ziet, grote kans dat die daar gefotografeerd zijn Iets ten zuiden van het centrum ligt de volkswijk Garbatella. Ik fietste er van de zomer er nog door heen, op zoek naar mooie murals van Francesco Totti, de held van AS Roma. Hier werd een groot onderzoek gedaan naar de sociale vaardigheden van katten. En die bleken toch veel groter dan gedacht. In de Volkskrant schreef wetenschapsjournalist Maarten…
-
Workshoppen in het huis van Frans de Waal
Op bezoek in de Waal’s dierentuin en het verkennen van workshoplocaties Toen Frans de Waal overleed besefte ik me dat ik eigenlijk nog nooit in Burger’s zoo was geweest. Dit is de dierentuin waar Frans de Waal zijn werk deed, en ons beeld van over de intelligentie van dieren zo deed kantelen. Hier woonden Yeroen en Mama, de hoofdpersonen uit Chimpanzeepolitiek. Ook de huidige directeur van Burger’s Zoo, Constanze Mager en haar boek over Apenbazen noem ik in mijn boek. Ik kwam er op een zonnige hemelvaartsdag. In de hut, die uitkeek op de chimpansees zat iemand met zijn boek in het Frans, nog steeds de chimpansees bestuderend. En ik…
-
Wat betekent dierenbewustzijn voor ons?
Deze week ondertekenden vele wetenschappers de ‘New York Declaration on Animal Consciousness‘ (en dat haalde gister zelfs de NOS) Geheel in de geest van de onlangs overleden Frans de Waal verklaarden ze dat er veel wetenschappelijk bewijs inmiddels is dat niet alleen zoogdieren en vogels (kraaien!) maar misschien wel alle gewervelde en vele ongewervelde dieren bewust zijn. De NOS haalt Bas Rodenburg van de Universiteit Utrecht aan “Er komen steeds meer aanwijzingen dat veel diersoorten over bewustzijn beschikken”, zegt de hoogleraar dierenwelzijn “Daar kun je uit opmaken dat de kans groter is dat deze dieren pijn en plezier kunnen ervaren” Lezers van het Natuurcanvas herinneren zich misschien de Octopusstad die…
-
Frans de Waal overleden
Vorige week overleed Frans de Waal. Voor mij was ie één van de inspiratiebronnen voor mijn boek. Hij was één van de eersten die mensapen op dezelfde hoogte als mensen zetten, en ze vanuit die blik bestudeerde. Zoals het Parool schreef: “Frans de Waal haalde de Aap omhoog en de Mens iets naar beneden. Frans de Waal werd beroemd met zijn studie van een kolonie Chimpansees in Burger’s zoo in Arnhem. Hij volgde daar de interne politiek binnen zo’n kolonie met de machtsstrijd tussen Alf- aap en zijn uitdager Yeroen. Hij publiceerde hier in 1982 het boek “Chimpanseepolitiek” over. Deze blik op Mensapen was revolutionair. Het waren geen machines, maar…
-
Bouwende Mieren. Overal
In mijn boek schrijf ik ook over dat niet alleen wij mensen steden bouwen, maar ook bijvoorbeeld de mieren. Menno Schilthuizen schreef het al in zijn geweldige boek Darwin in de Stad: Dieren zijn onwijs in staat zichzelf aan te passen aan nieuwe omgevingen. In het kader van klimaatverandering zullen wij mensen ook flexibel moeten kunnen bouwen. De website Timeextension vond wel een heel flexibele vorm van mierenbouw. Een kolonie had zich gevestigd in een gamecontroller. En wat nog bijzonderder was. Toen de gamer de mieren een betere locatie gaf, ruimden ze de hele controller weer op en maakten hem zelfs schoon! In het kader van vernieuwen en innoveren in…
-
Non-verbale Dierencommunicatie in de National Geographic
In 1987 was ik op vakantie in Denemarken. Ik trof daar in de blokhut waar we logeerden honderden National Geographics aan. Avondenlang zat ik te bladeren. Dat Tijdschrift was één van de triggers voor mijn fascinatie voor hoe de natuur werkt. Blij was ik ook dat er in 2000 een Nederlandse Versie kwam. Trots werd ik lid van de ‘National Geographic Society‘ In het meest recente nummer (02/2024) staat een mooi artikel van Tim Vernimmen met foto’s van Jasper Doest over Non-Verbale communicatie bij dieren. In mijn boek (Hoofdstuk 5 Samenwerkende spreken) bespreek ik vooral hoe ze communiceren in patronen en onderlinge verhoudingen. Voor die patronen en verhoudingen is uiteraard…
-
Zwermintelligentie en de Metro van Tokyo
Hoofdstuk 7 “Innoveren met IJsvogels” gaat over het toepassen van principes uit de natuur in vernieuwing en innovatie. In het hoofstuk beschrijf ik bijvoorbeeld hoe je zwermintelligentie kan gebruiken om efficiënte bouwwerken te bouwen. Alle organismen voeren hun kleine taakje uit, om samen tot een heel mooi bouwwerk uit te komen. Zo worden Termietenheuvels gebouwd die beter ventileren dan onze wolkenkrabbers. Eén van de meest complexe systemen waarmee ze dit hebben getest is de Metro van Tokyo. Tokyo heeft één van de meest uitgebreide metrosystemen van de wereld. Verschillende maatschappijen voeren dagelijks miljoenen mensen over metro-en regionale lijnen in de metropool. Er zijn er in totaal 17, gebouwd sinds 1927.…
-
Het bewustzijn van de bij
Soms komt er een boek langs over bijen dat de ook de mensen buiten je bijenbubbel bereikt. Zo een boek is ‘Het bewustzijn van de bij’ van Lars Chittka Ik kreeg het zelfs dubbel op mijn verjaardag. Bijenintelligentie heeft de mens altijd gefascineerd. De bijendans is iets waar wij imkers graag over vertellen. De studies erover in het verleden gaan vooral over de collectieve intelligentie van de bij. De studies van Karl von Frisch over het doorgeven van voedsellocaties en van Thomas Seeley over de bijendemocratie zijn bij velen bekend.Chittka gaat echter achter de individuele bij aan. Hij ontdekt dat de flexibiliteit van de bijen veel groter is dan we…
-
Zeenaaktslakkenachtervolging
Vorig weekend was er tijd om aan mijn biologiekennis te werken. Immers, wie metaforen uit de natuur gebruikt, moet haar wel kennen. Natura Artis Magistra. Ik deed mee aan het zeenaaktslakkenweekend van Onderwaterbiologie. Dit zijn biologen Bas en Mirjam van der Sanden, ondersteund door dochter Mees. Het was een weekend waarin we heerlijk ondergedompeld werden in echte en nep Zeenaaktslakken, met lezingen, een subquiz en 5 duiken. De groene zeewierslak (Elysia viridis) in de Grevelingen Metafoor Een van de interessantste verhalen die Bas vertelde (en ik helaas fout had in de pubquiz) was het achtervolgen van slakken voor voortplanting. De slakken kunnen elkaar nauwelijks zien (ze zien eigenlijk alleen donker…
-
Japanse plannen en Videogame biologie
In het boek Het Natuurcanvas hebben we het vaak over samenwerkingen tussen soorten, en ook sommige soorten andere uitbuiten. In het nieuwe spel van de geniale videogame-ontwerper Shigeru Miyamoto, Pikmin 4 op de Nintendo Switch wordt dit concept nog veel extremer uitgewerkt. In Pikmin draait het om de samenwerkingen tussen de speler en kleine plantjes. Miyamoto werd hierbij geïnspireerd door mieren en bijen. Samen met deze plantjes vindt de speler allemaal schatten om hem en zijn vrienden te redden. Hier voor moet je goed kunnen prioriteren. Pakken we de kleine schat dichtbij, of investeren we eerst in meer Pikmin. In dit vierde deel is dit prioriteren zelfs expliciet gemaakt. Er…