Biologienieuwtjes,  Workshops

Organiseren als Natuur in Artis

Gisteren mocht ik aanwezig zijn bij de MeetUP van de kenniskring Holocratie over het organiseren als Natuur. Uitgangspunt was dat we onderdeel zijn van de natuur, en daarom haar leidende principes ook voor ons gelden. Daardoor was de titel ook Organiseren als natuur, en niet als de natuur. Hierbij was voor dit gesprek zelforganisatie het leidende principe.

We begonnen met een rondleiding door Artis door Gerrit. Trots op zijn dierentuin (sinds 1838!) leidde hij ons rond met de focus op leiderschap. Tijdens de wandeling bleek dat ook Artis zelf bezig was met zich aan het organiseren rond zelfsturende teams, met voorbeelden uit de natuur.

Gerrit toonde ons de Flamingo’s. Deze zijn beroemd om hun georkesteerde wandelen. Dat heeft zowel verdedigende functies, als ook een gezamenlijk plek voor het nestelen vinden. Tijdens broedtijd worden er crèches georganiseerd zodat de ouders ook ruimte hebben voor de jacht en andere zaken. Leiderschap zit hier dus juist in het collectief.

Vervolgens kwamen we bij de olifanten. Die staan bekend om hun matriarchaat. Af en toe mag er man bij de groep van moeder en kinderen om hun functies te vervullen. En grote jongens moeten naar een mannengroep. Het matriarchaat ligt in principe bij de oudste olifant. Leiderschap wordt hierbij gekoppeld aan leeftijd. Eigenlijk vergelijkbaar met sommige menselijke samenlevingen waar de ‘Elders‘ de leiding hebben.

We kwamen ook bij de Gorilla’s. Traditioneel natuurlijk bekend om de Alphaman, met de Rotterdamse Bokito als meest bekende voorbeeld. Maar de Amsterdamse Alpha-Gorilla, Aikilo was juist succesvol omdat deze als leider ook wist te gunnen, als een Patron in de Tour de France. Dus ook bij de Gorilla’s zijn er verschillende leiderschapsstijlen. Ik schreef al eerder over Apenbazen.

Andere dieren waar we het overhadden waren bijvoorbeeld de leeuw (luie mannen en maar kort de baas), Giraffes (je hebt een harem, maar kan verstoten worden), en het dwergzijde aapje, waar het er soms pittig aan toe gaat.

Uiteindelijk kwamen we terecht in een schitterende collegezaal in het gebouw de Volharding, waarvan ik niet wist dat Artis deze had. Dit is een oud-rijstpakhuis, dat Artis in 1866 kocht. Het was deel van het Etnografisch museum (later Tropen- en nu Wereldmuseum) en wordt nu gedeeltelijk gebruikt voor kantoren van Artis zelf. Charlotte van Dixhoorn van Artis vertelde over hoe de dierentuin nu ook zelf natuurlijke principes toepaste in het hun organisatie.

Haar naamgenoot Charlotte van Leeuwen van Energyz vertelde over zelforganisatie en de relatie tot de natuur. Ze was geïnspireerd door de filosoof Matthijs Schouten die afwilde van de natuur als de ander. Immers wij zijn onderdeel van die natuur. Die scheiding zorgde voor termen al ‘Human Resource Management’. Zijn wij als mens slechts een hulpbron. De kracht van taal is hier heel belangrijk.

Organisaties werden traditioneel gezien door de blik van de familie vertelde Charlotte. Daarna werd het de machine van de industriële revolutie. Pas de laatste decennia werd ook gekeken naar de organisatie als organisme. Ik haal zelf in mijn boek de klassieker ‘Images of Organisation’ van Gareth Morgan aan die wel negen metaforen gebruikt.

Charlotte probeert bedrijven te helpen met zelforganisatie. De Termiet die met een paar kleine instructies zelf aan de heuvel bouwt (denk hierbij ook aan Biomimicry, zoals in mijn artikel hier). Ook het samenhangende, maar steeds wisselende ecosysteem met leefgemeenschappen op verschillende niveaus (Het principe van levels of organisation) laat ons zien dat de traditionele organisatie hark niet altijd meer werkt.

Ze pleitte voor evolutie in plaats van reorganisatie. Net als de natuur steeds een beetje veranderde door een veranderende omgeving, kan je organisatie dat volgens haar ook beter doen. Een reorganisatie lijkt dan wel een big bang, maar eindig vaak in de volgende reorganisatie, waarbij de pendel weer de andere kant op gaat.

De sessie was als een warm bad, in een mooie community, en gaf weer een mooie zwieper aan het denken over de natuur als leidend principe, en hoop daar dan ook vaker met mijn natuurcanvas te mogen aansluiten.

Dank aan Rosien voor het organiseren, Artis voor de Gastvrijheid, Charlotte voor het verhaal en Guido voor het tippen.

Laat een antwoord achter

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *