Orde of Ontwikkeling; de zoektocht naar al wat leeft

Iedereen weet wel dat planten en dieren ook namen in het Latijn hebben. Zo zien wij mensen de Homo Sapiens en is onze kat de Felis silvestris catus. Deze naamgeving is bedacht door Linnaeus in de 18^de eeuw. Dat wist ik ergens wel, en ook dat hij zijn bul heeft gehaald aan de ter ziele gegane Universiteit van Harderwijk. Maar er blijkt in dezelfde tijd ook een heel ander wereldbeeld te zijn ontwikkeld. Over ideeën straat gaat het fascinerende Al wat Leeft.

In de zijn met een Pulitzerprijs bekroonde biografie schrijft John Roberts over Linnaeus en over zijn Franse tegenhanger Buffon. Beiden hebben een fascinerend leven in een Europa dat snel verandert: de wetenschap komt op en revoluties doemen op aan de horizon. In Zweden werkt Linnaeus zich op van arme student tot professor in de geneeskunde. Buffon heeft een rijk leven, maar komt eigenlijk toevallig op de plek die voor hem is gemaakt: beheerder van de koninklijke plantentuin in Parijs.

Linnaeus werkt aan een rigide systeem waarin elk dier precies in zijn hokje past. Hij worstelt met de indeling. Zo wil hij eerst de planten indelen op hoe ze zich voortplanten, terwijl hij dieren juist wil indelen op uiterlijke kenmerken. Steeds komt er weer een dier dat zijn indeling overhoop haalt, maar hij vindt er telkens weer. Ook zijn opvolgers worstelden daarmee, zo leek het vogelbekdier werkelijk alle hokjes te buiten te gaan. Ook stuurde Linnaeus zijn volgers naar gevaarlijke uithoeken om nog meer dieren te kunnen bestuderen. Biologie was dodelijk.

Buffon geloofde niet in systemen als deze. Daarvoor waren alle ecosystemen en relaties tussen organismen te complex. Hij beschreef in vele delen de natuur in relatie tot elkaar en de mensen. Dit zorgde er ook voor dat hij zag dat organismen verdwenen en nieuwe organismen erbij kwamen. Hierdoor beschreef hij – honderd jaar voor Darwin – als een soort evolutietheorie. Dat was echter gevaarlijk: de kerk zag alle organismen als de schepping van god; verandering hoorde daar niet bij

Aan beide mannen heeft de biologie (het woord is door een medewerker van Buffon bedacht) veel gehad. Het systematisch ordenen van Linnaeus maakte een wetenschappelijke benadering mogelijk. Iedereen wist beter over welke organismen het nu eigenlijk ging. De verre blik van Buffon zorgde voor een beter begrip van ecosystemen en van veranderingen in de natuur.

Hier ligt natuurlijk ook een nadrukkelijk link met onze maatschappij en ons werk. We hebben een systematische ordening nodig om te kunnen werken: voorraadbeheer en hiërarchie. Maar we moeten ook kijken naar ecosystemen en ontwikkelingen die op ons afkomen. Zo spiegelt ontwikkeling van de biologie de ontwikkeling van de moderne maatschappij en kan iedere manager of adviseur zich afvragen of hij meer een Buffon of een Linnaeus is.

Roberts beschrijft dit alles als een avonturenroman, langs adellijke dames en woeste tochten door Lapland. Een biografie die de Pulitzer meer dan waard is, en waarvan je oren gaan klapperen.

Het boek is te koop via onze managementboeklink